Fan ‘e toer besjoen
De bladeren vallen. Dat zou een verspilling betekenen en in de natuur wordt niets verspild. De meeste loofbomen laten hun bladeren vallen omdat het noodzakelijk is de winter te kunnen overleven. Want als de grond erg koud of bevroren is, kunnen de boomwortels geen vocht meer opnemen. De bomen zouden verdrogen want ze verdampen veel vocht d.m.v. hun bladeren. Het alternatief is dus: weg met dat vocht verspillende blad. Dit proces wordt beïnvloed door de temperatuur, die langzaam maar zeker daalt en doordat het aantal uren daglicht terugloopt. Dan gaat de boom maatregelen nemen door ervoor te zorgen dat alle
voedingsstoffen uit het blad terugstromen naar de stam, waar ze worden opgeslagen. Dan vormt zich langzaam een kurklaagje tussen bladsteel en twijg, dat de verbinding tussen die twee verbreekt. Het blad krijgt dus geen nieuwe aanvoer meer van voedingsstoffen en de nog aanwezige bladgroenkorrels sterven langzaam af. Dicht bij de nerven blijft het blad nog het langst groen, omdat daar altijd nog wat voedselresten zijn achtergebleven. De gele, rode en purperen tinten waren altijd al aanwezig in het blad, maar werden overheerst door groen, en worden nu pas zichtbaar door het ontbreken hiervan.
De oudste bladeren van een boom vallen het eerst af. Dit zijn altijd de bladeren het dichtst bij de stam. Bij populieren kan je dit altijd goed zien, er wapperen dan nog wat blaadjes aan de uiteinden van de takken tot deze ook afvallen. Kunstlicht, zoals lantaarnpalen, kan de bomen in zoverre in de war brengen dat het kurklaagje wat later gevormd wordt. Maar als het echt koud wordt, weet de boom wat hem te doen staat.
Maar hoe zit het dan met groenblijvende bomen? Deze pakken het uitdrogingsprobleem heel anders aan. Ze hebben vaak dikkere of kleinere bladeren. Of ze zijn voorzien van hulpmiddelen om de verdamping tegen te gaan zoals b.v. een waslaagje op het blad. Sommige kunnen de huidmondjes sluiten wanneer de verdamping te hard dreigt te gaan. Er zijn ook soorten die bij extreme droogte de bladeren oprollen en daarmee het verdampings-oppervlak te verkleinen.
Het verkleuren van de bladeren maakt de herfst tot een prachtig jaargetijde.
Rosalie Meijer-de Vries